Bu moddaning «nos» deb atalishiga bir paytlar uni tayyorlashda nos deb nomlangan o'simlikdan foydalanilgani sabab bo'lgan bo'lsa kerak. G'ozirgi kunda uni asosan maxorka yoki tamakidan tayyorlashadi. Shuningdek, nosni tayyorlashda so'ndirilgan ohak, turli o'simliklarning kuli, tuya yoki tovuqning go'ngi va ba'zan moylar qo'shiladi. Ba'zi manbalar nosni tayyorlashda meva qoqilari va ziravorlar ham qo'shilishini xabar qiladi.
Boshqa ma'lumotlarga ko'ra, nosvoy deb yelim, ohak, suv yoki o'simlik moyiga qorilgan tamaki changining elakdan o'tkazilgani aytiladi. Nos nihoyatda keng tarqalgan O'rta Osiyoda uni tayyorlashning turli reseptlari bor bo'lib, ko'pincha bu aralashmaga tamaki changi umuman qo'shilmaydi. Uning o'rniga boshqa o'tkirroq moddalar qo'shiladi.

Bu aralashmaning tarkibidagi moddalarning ko'pchiligi tamaki ishlab chiqarishning changsimon chiqindilarini granula shakliga keltirishga xizmat qiladi. Nosvoydagi ohak muhitning reaksiyasini o'zgartiradi va nikotinning qonga og'iz bo'shlig'ining shilliq pardasi orqali so'rilishiga sharoit yaratib beradi. Tovuqning go'ngi ham xuddi shu vazifani bajaradi. Ba'zilarning aytishicha, tovuqning go'ngi nosga ohak bo'lmaganda qo'shilar ekan.

Nosning Toshkent, Farg'ona, Andijon nosi kabi bir qancha turlari bo'lib, ularning nosivoy, natsvay, anasvay, asmay, atmay kabi nomlari ham bor ekan.

Nosvoyning tashqi ko'rinishi ham turlicha bo'ladi. Nos ba'zan mayda yashil soqqachalar ko'rinishida, ba'zan esa kulrangsimon-jigarrang kukun ko'rinishida bo'ladi. Ba'zilar yangi nosvoy yirik, namga to'yingan yashil donachalar holatida bo'ladi, eskirgani esa kukunga aylanib, qorayib ketadi, deyishadi.

Boshqalar esa avvallari nosvoy mayda donacha shaklida bo'lgan, endi esa go'shtmaydalagichdan o'tkazilgani uchun tayoqchalar shaklida tayyorlanmoqda, deyishadi. G'ar qalay, uni yanada kengroq ko'lamda ishlab chiqarishga o'tilgani ko'rinib turibdi. Nosvoy sanoat usulida tayyorlanmaydi. Uni odatda uy sharoitida tayyorlashadi (bunchalik ko'p tuya yoki tovuq go'ngini boshqa qayerdan ham topish mumkinq).

NOSVOY ChEKISh

Aytish kerakki, nos chekish anchagina sertashvish mashg'ulotdir. Nosvoy chekilmaydi (o'zi chekish deb aytilsa ham), balki «otiladi» yoki «tashlanadi». Natijada forumdagi ashaddiy kashanda bir necha yildan beri nosni tashlay olmayapman, desa, buning mutlaqo aksini tushunib qolish ham mumkin.
Ba'zan nosni «tamaki saqich» ham deyishadi, lekin u chaynalmaydi. Nosni tilning tagiga, pastki yoki ustki labning ostiga tashlanadi va uning ta'sirini kutib o'sha yerda ushlab turiladi. Nosni og'izga solishda lablarga tekkizmaslikka harakat qilinadi, chunki aks holda lablarga yara-chaqa toshib ketadi. Noskashlar nos chekkanda g'oyatda ko'p ajralib chiqadigan so'lakni yutib yubormaslik kerakligini qattiq tayinlaydilar. So'lak yoki nosning zarralari odamning ichiga ketib qolsa, odamning ko'ngli aynib, qayt qilishi yoki ichi o'tib ketishi ham mumkin ekan. Nos chekishni endi boshlayotganlar ham boshida ko'p qayt qilar ekan.